Οι Φίλοι επισκεφθήκαμε την έκθεση «Τα εργαλεία αφηγούνται. Η λησμονημένη ιστορία των ξυλόγλυπτων υφαντικών εργαλείων». Την ξενάγηση προσέφερε η κ. Ξένια Πολίτου, υπεύθυνη της Λαογραφικής Συλλογής του Μουσείου Μπενάκη. Η κ. Πολίτου μας είπε ότι η ξυλογλυπτική ήταν μία τέχνη που άνθισε και στην ηπειρωτική και τη νησιωτική Ελλάδα (Κρήτη, Σκύρο, Μακεδονία, Θράκη, Ήπειρο, Θεσσαλία κτλ.), αρχικώς για να διακοσμήσουν τα προσωπικά τους αντικείμενα, αλλά και τα κοινά όπως γκλίτσες, ρόκες, πηρούνια, κουτάλια. Στη συνέχεια άρχισαν να φτιάχνονται τα εργαλεία σε μεγάλες ποσότητες για εμπορικούς λόγους. Στην πλούσια σε ξυλόγλυπτα αντικείμενα έκθεση παρουσιάζονται εξαιρετικής τέχνης ρόκες, άλλες υψηλές άλλες κοντές, σκαλιστές με διάφορες παραστάσεις, συνήθως απεικονίζεται ο Αϊ-Γιώργης. Επίσης αδράχτια πολλά, σκαλιστά και αυτά, σφονδύλια κυρίως πήλινα, καθώς και διάφορα άλλα εργαλεία αναλόγως τη χρήση τους.
Είδαμε ξυλόγλυπτα για την κλώση, τη ραπτική, το πλέξιμο, το κέντημα ή για άλλες υφαντικές τεχνικές μικρής κλίμακας. Στις προθήκες είδαμε και κάλτσες πλεκτές χονδρές ή λεπτές με ωραιότατα χρώματα και σχέδια από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, αλλά και των γειτονικών χρόνων. Επίσης είδαμε διάφορα κεντήματα από δαντέλλες λεπτές και χονδρές, όλες όμως πλεγμένες με διάφορα εργαλεία (βελονάκια, βελόνες, κλπ). Με την έκθεση αντιληφθήκαμε τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι άνθρωποι τα παλαιότερα χρόνια, βεβαίως όμως και το μεράκι και την καλαισθησία με την οποία έφτιαχναν τα καθημερινής χρήσεως αντικείμενά τους.
Στην έκθεση παρουσιάζονται και τα γνωστά «φυλακίσια». Όπως εξήγησε η κ. Πολίτου η ξυλογλυπτική αποτελούσε συνήθη ενασχόληση των φυλακισμένων από τα τέλη του 19ου αιώνος έως το 1950. Η παραγωγή των αντικειμένων αυτών ήταν οργανωμένη, π.χ. το Παλαμίδι στο Ναύπλιο χρησιμοποιήθηκε ως εργαστήριο των φυλακών με το όνομα «Μαγαζάκι». Η φυλακή στην Κέρκυρα είχε αναπτύξει πολύ περισσότερο αυτή τη μαζική παραγωγή βάζοντας και την εγχάρακτη σφραγίδα γνησιότητας «ΚΕΡΚΥΡΑ». Το σύνολο της φθηνής σχετικά παραγωγής των κρατουμένων ανταποκρίθηκε στην υπαρκτή ανάγκη των νοικοκυριών για χρηστικά αντικείμενα. Η μεταφορά από τις φυλακές στα πλοία με κατάληξη τις αγορές γινόταν με ειδικές «σκάφες» τις οποίες και είδαμε.
Η έκθεση είναι μία αποκάλυψη στα μάτια του επισκέπτη και αξίζει πολλών επισκέψεων. Ευχαριστούμε θερμότατα την κ. Ξένια Πολίτου, την υπεύθυνη της Λαογραφικής Συλλογής του Μουσείου για την εξαιρετική ξενάγηση, λεπτομερής, κατατοπιστική και γλαφυρή.
Κείμενο-φωτογραφίες: Ρωξάνη Τσιμπιροπούλου