Ταξίδι στη Σμύρνη

Στα τέλη Απριλίου (21-26) με τους Φίλους του Μουσείου Μπενάκη πραγματοποιήσαμε μια περιήγηση στη Σμύρνη και στα γύρω προάστια. Ήταν ένα σχεδιασμένο ταξίδι που περιελάμβανε στοχευμένες και εμπεριστατωμένες ξεναγήσεις από τον κο Αχιλλέα Χατζηκωνσταντίνου. Έχοντας πραγματοποίησει πολυετή έρευνα στην ιστορία και την αρχιτεκτονική της Σμύρνης, μας ταξίδεψε πίσω στο χρόνο και μας παρουσίασε την κοσμοπολίτισσα Σμύρνη των αρχών του 20ου αιώνα. Τη ξενάγηση ολοκλήρωσε ο Δρας Βυζαντινής Αρχαιολογίας Σταύρος Αρβανιτόπουλος στα μεσαιωνικά και αρχαιολογικά μνημεία της πόλης.
Έχει περάσει ένας αιώνας από την ημέρα που οι φλόγες ξεκίνησαν από την Αρμένικη συνοικία και εξαπλώθηκαν μέχρι τα πολυτελή Ελληνικά κτίρια της προκυμαίας Quai (γαλλική λέξη που σημαίνει προκυμαία) . Κάηκαν σχεδόν τα πάντα, εκτός από τον μαχαλά των Τούρκων. Όσα διασώθηκαν από την πυρκαϊά έγιναν θυσία στην πολυόροφη πολυκατοικία της αντιπαροχής.
Η πόλη ιδρύθηκε από τους Αιολείς το 1.100 π. Χ. Τον 8ο αιώνα καταλήφθηκε από τους Ίωνες και αργότερα από τον Μέγα Αλέξανδρο όπου άρχισε να ακμάζει σταδιακά, φθάνοντας στην κορύφωση της ακμής της επί ρωμαϊκής κυριαρχίας
Η πόλη καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς το 1424 και παρέμεινε υπό την κατοχή τους μέχρι το 1919 όταν αποβιβάστηκαν τα Ελληνικά στρατεύματα. Η Σμύρνη όμως ζούσε δεκάδες χρόνια πριν, με έντονη την κυριαρχία του Ελληνικού στοιχείου στην οικονομία, στον πολιτισμό, στο εμπόριο, την παιδεία, κλπ, με κυρίαρχη γλώσσα να είναι τα Ελληνικά.
Το 1922 η Σμύρνη αριθμούσε 370.000 κατοίκους εκ των οποίων οι 165.000 ήταν Έλληνες, 80.000 Τούρκοι, 55.000 Εβραίοι, 40.000 Αρμένιοι, και άλλες εθνικότητες. Η Σμύρνη, το Παρίσι της Ανατολής είχε μια πολυχρωμία και πλουραλισμό στην πληθυσμιακή της σύνθεση και ένα κοσμοπολίτικο χαρακτήρα.
Ήταν μια παραδεισένια πόλη που με τα εγκληματικά λάθη της τότε ηγεσίας της Ελλάδας, με την εκστρατεία της” Μεγάλης Ιδέας”, θυσιάστηκε από το μίσος του Κεμαλισμού.
Ο ξεριζωμός της Σμύρνης και γενικότερα η Μικρασιατική καταστροφή δεν έχουν προηγούμενο στην ιστορία.
Για μας, ήταν ένα οδοιπορικό υπενθύμισης στο μεγάλο δράμα των κατοίκων της.
Κείμενο& Φωτογραφίες: Φάνης Ματσούκας