Την Πέμπτη, 17 Μαρτίου 2022 μία ομάδα από το Σωματείο των Φίλων του Μουσείου Μπενάκη επισκεφθήκαμε στο χώρο της Μονής Δαφνίου την έκθεση με τίτλο “Φιλελληνισμός και Ελληνική Επανάσταση. Η Μονή Δαφνίου μέσα από τους περιηγητές”.
Η μέρα ήταν λαμπρή και το εξέχον βυζαντινό μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 1990 μας προκαλούσε και μας προσκαλούσε για μία έστω και σύντομη περιήγηση μετά τις τελευταίες εργασίες αποκατάστασής του. Η αρχαιολόγος της Εφορίας Αρχαιοτήτων κυρία Ζαμπουδάκη μας ξενάγησε στο μνημείο. Το καθολικό της μονής που χρονολογείται στον όψιμο 11ο αιώνα ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του οκταγωνικού σταυροειδούς ναού, τα δε μοναδικά ψηφιδωτά του είναι της εποχής της Μακεδονικής αναγέννησης. Μετά τη λεηλασία της μονής από τους Σταυροφόρους, ο Otto de la Roche, Δούκας των Αθηνών, την παραχώρησε στους Κιστερσιανούς μοναχούς το 1207. Αυτοί έκαναν πολλές αλλαγές μέχρι και την εκδίωξή τους από τους Οθωμανούς το 1458, οπότε και η μονή παραδόθηκε και πάλι στους ορθόδοξους μοναχούς. Με το πέρασμα των αιώνων η μονή ερημώθηκε και ο χώρος είχε διάφορες χρήσεις.
Στη συνέχεια η επιμελήτρια της έκθεσης κυρία Μερσυνιά μας ξενάγησε στην έκθεση που εντάσσεται στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση από την οπτική του φιλελληνικού κινήματος. Η έκθεση διαρθρώνεται σε δύο βασικούς θεματικούς άξονες που αναπτύσσονται σε δύο αίθουσες των μεταβυζαντινών κελιών.
Κεντρικό θέμα της έκθεσης και αντικείμενο της πρώτης αίθουσας αποτελεί το κίνημα του φιλελληνισμού που αναπτύχθηκε από την προεπαναστατική περίοδο και εξοικείωσε την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη με το αίτημα για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Ερανικές επιτροπές που είχαν συσταθεί από φιλέλληνες επεδείκνυαν έμπρακτα την ηθική και υλική υποστήριξή τους διαθέτοντας χρηστικά αντικείμενα και έργα τέχνης. Μία επιλογή από αυθεντικά έργα τέχνης από τη συλλογή του Θανάση και της Μαρίνας Μαρτίνου διακοσμημένα με ελληνικά θέματα στο πνεύμα της ατμόσφαιρας της εποχής που κοσμούσαν τα σαλόνια της δυτικής Ευρώπης το 19ο αιώνα συνομιλούν με σύγχρονα χαρακτικά φιλοτεχνημένα από την αρχαιολόγο και ζωγράφο Μαντώ Παπαϊωάννου που εμπνέονται από τραπουλόχαρτα της εποχής με φιλελληνικά θέματα.
Ο δεύτερος θεματικός άξονας της έκθεσης και αντικείμενο της δεύτερης αίθουσας είναι η Μονή Δαφνίου και η ευρύτερη περιοχή κατά το 19ο αιώνα. Εδώ εκτίθενται κυρίως έργα περιηγητών (γκραβούρες, ελαιογραφίες) που αναδεικνύουν τον ιστορικό ρόλο της Μονής κατά την Ελληνική Επανάσταση. Τα έργα προέρχονται από τη συλλογή Μαρτίνου και τη συλλογή του αρχιτέκτονα και ερευνητή ιστορικών τεκμηρίων για το Χαϊδάρι και τη Δυτική Αθήνα Γιάννη Ιγγλέση.
Παρά τον αρχικό προγραμματισμό, η διάρκεια της έκθεσης που κανονικά θα τελείωνε εντός του Μαρτίου, παρετάθη μέχρι τις 11 Σεπτεμβρίου 2022.
Τίνα Στέα
Φωτογραφίες: Τίνα Στέα